Ræða Guðnýjar frá því í gær

 Á 1. maí hátíðarhöldunum á Akureyri sem fram fóru í gær flutti Guðný Helga Grímsdóttir, húsasmiður og formaður Félags fagkvenna, aðalræðu dagsins. Ræðuna í heild má lesa her fyrir neðan.

Kæru gestir – til hamingju með daginn

Ég heiti Guðný Helga Grímsdóttir og er sveinn í húsgagnasmíði.

Þegar ég byrjaði í náminu sýndi fólk því mikinn áhuga að ég væri smiður, spurði mig hvernig ég endaði á að fara í þetta nám, hvernig væri og svo framvegis. Það sem vakti mest athygli mína var hvað það voru margar konur sem sögðust alltaf hafa haft áhuga á einhverri iðngrein en ekki valið þann starfsvettvang því að þær kunnu ekkert í greininni eða töldu að maður þyrfti að vera einhver viss týpa til að geta verið í þessum starfsvettvangi. Það var vegna þessa athugasemda sem ég ákvað að koma saman konum í karllægum iðngreinum, því saman gætum við verið sýnilegri, sýnt að iðngreinar eru fyrir alla og hvað iðngreinar eru ótrúlega fjölbreyttur, góður og skemmtilegur starfsvettvangur.

Þessi hugmynd mín gekk svo vel að stofnað var Félag Fagkvenna í byrjun árs 2017. Í dag eru 35 konur skráðar, þar er að finna rafvirkja, rafeindavirkja, húsa- og húsgagnasmiði, pípara, múrara og skrúðgarðyrkjufræðing.

Félagið er ætlað öllum konum sem hafa lokið sveinsprófi, eru á námssamningi eða í námi í karllægri iðngrein og hafa áhuga á að kynnast öðrum konum með samskonar eða svipaða menntun. Félagið er líka góður grundvöllur fyrir þær sem hafa  áhuga og vilja til að taka þátt í að fjölga menntuðu fólki í iðngreinum. Sér í lagi hvetja konur til að sækja um í þeim iðngreinum sem teljast karllægar, því hlutfall kvenna er lágt í þessum greinum og í sumum greinum eru engar konur. Til að mynda eru

7236 karlmenn sem hafa lokið sveinsprófi í húsasmíði en einungis 39 konur. Í húsgagnasmíði eru 652 karlmenn en 43 konur

Það segir okkur að af öllum sveinum í húsasmíði eru konur einungis 0,5 % af heildarfjöldanum og í húsgagnasmíði eru konur 6 % af heildarfjöldanum.

Í rafvirkjun eru konur undir 1 % af þeim sem hafa útskrifast eða 40 af 4026 manns.

4 konur hafa klárað sveinspróf í pípulögnum

Í bifvélavirkjun hafa 15 konur af 2258 klárað sveinspróf             

Heildarfjöldi þeirra sem lokið hafa sveinsprófi í löggildri iðngrein á Íslandi eru 37.792, þar af eru konur 5.151, eða 16% af allri heildinni

Þar sem það er vöntun á iðnmenntuðu fólki í atvinnulífinu er fráleitt að konur virðast ekki íhuga þann möguleika að gera iðngreinar að sínum starfsvettvangi. Félag fagkvenna hefur verið mjög öflugt í að taka þátt í allskonar viðburðum og vera sýnilegar fyrir ungmenni sem eru að skoða framhaldsnám og þau sem eru í iðngreinum. Félag fagkvenna hefur meðal annars haldið fyrirlestur um iðngreinar fyrir krakka í iðnum og tækni á vegum Orkuveitunnar.

Verið með fyrirlestur fyrir stjórnendur Orkuveitunnar um upplifun kvenna í iðngreinum.

Verið með bás á Íslandsmóti iðn- og verkgreina þar sem hægt var að koma og ræða við okkur um námið og starfið, einnig á  tæknidegi fjölskyldunnar á Neskaupsstað, framadögum hjá Háskóla Reykjavíkur og fleiri viðburðum.

Að hausti stefnum við á stórt og flott verkefni. Í samvinnu við Samtök iðnaðarins ætla fagkonur að fara í grunnskóla í Reykjavík, mæta í vinnufötunum okkar og segja frá hvað við erum að gera í vinnunni og af hverju við völdum það starf sem við erum í. Með þessu verkefni, bara með því að mæta í vinnufötunum, erum við að brjóta niður staðalímyndir um að iðnaðarmaðurinn sé einungis karlkyns. Auk þess erum við að kynna iðngreinar, möguleika þeirra og ávinning þess að kjósa sér það starf.

Þetta er bara byrjunin, það þarf að fara í stærri aðgerðir til að fjölga fagmenntuðu fólki, því í nágrannaþjóðum okkar eru 40% framhaldsskólanema í iðnnámi en á Íslandi eru það einungis 12-14%

Maður veltir þá fyrir sér, af hverju? Hvað er það sem veldur því að ungmenni hér á landi eru ekki að fara í iðnnám?

Í þessu samhengi langar mig að benda á að brottfall íslenskra framhaldskólanema er hátt, ætli þetta tengist? Ætli það myndi minnka ef fleiri færu í iðn – og verkgreinar sem höfða betur til áhugarsviðs þeirra?

Þessar tölur og vangaveltur eru ekki nýjar af nálinni, og finnst mér til skammar að stjórnvöld í landinu hafi ekki staðið sig betur í að skoða og bæta þessar tölur.

Sjálf fór ég í menntaskóla eftir grunnskólann. Kláraði hann 8 árum síðar, af þessum 8 árum var ég eitt ár frá námi. Ég sagði það aldrei upphátt en mig langaði samt að fara í húsgagnasmíði, en ég varð að sanna mig fyrir öllum (kannski bara sjálfi mér) að ég væri klárari en það. Ég var búin að læra það að þeir sem fara í iðnskólann eru ekki klárir, þar voru bara nemendur sem komust ekki inn í neina aðra framhaldsskóla. Eftir stúdentspróf fór ég í háskólann, hoppaði á milli deilda því ég vissi ekkert hvað ég vildi. Ég endaði í uppeldis- og menntunarfræði og þegar ég var hálfnuð með námið ákvað ég að fara í húsgagnasmíði, með því skilyrði að klára BA gráðuna líka, svo ég útskrifaðist úr báðum skólunum vorið 2015.

Ég skammast mín fyrir að hafa haft þetta viðhorf til iðngreina, ég lærði þetta ekki af foreldum mínum eða fólki nálægt mér, heldur í skólakerfinu og samfélaginu í heild sinni. Við í Félag fagkvenna teljum mikilvægt að taka á röngum hugsunum sem þessum með því að vera sýnilegar, sýna flókna hluti sem við erum að gera og vera til staðar fyrir ungt fólk sem er að velta fyrir sér hvað það vill læra og verða í framtíðinni.

Vegna starfsins míns hjá Fagkonum og úr vinnuumhverfi mínu hef ég fengið að heyra hvernig ungt fólk í hinum ýmsu iðngreinum eru að upplifa starfsvettvang sinn, hvað það er sem við þurfum virkilega að laga til að fá fólk í störfin og enn mikilvægara að halda þeim í störfunum.

Það sem brennur mest á er að mikil óvissa er hjá ungu fólki um hvaða laun fólk er að fá eða hvaða laun þau ættu að biðja um.  Grunnlaunin eru lág, en ungt fólk er að taka þeim, vinna svo öll kvöld og helgar svo þau nái endum saman þar til þau hreinlega brenna út í starfi. Mikil launaóvissa og mikið ósamræmi í launum milli vinnustaða og jafnvel milli starfsmanna innan sama vinnustaðar veldur miklu óöryggi og jafnvel vanlíðan í starfi.

Vinnuaðstaðan er einnig mikilvæg bæði að aðstaðan sé til fyrirmyndar og vinnuandinn sé góður.

Ungt fólk hugsar vel um líkamann sinn, við gerum okkur grein fyrir að við eigum bara einn. Því gerum við kröfu að öryggistæki og öryggisþættir séu viðunandi á vinnustöðum.

Þó vinnuumhverfi geti verið skítugt eigum við að hafa snyrtilegan stað þar sem hægt er að borða og að salernis aðstaða sé til staðar, fyrir bæði kynin!

Vinnuandinn er ekki síður mikilvægur, góður andi á vinnustað þar sem allir eru jafningjar og hjálpsamir er staður sem flestir, ef ekki allir myndu kjósa að vinna á. Við verjum stórum hluta lífs okkar í vinnunni og því er mikilvægt að líða þar vel. 

Í mínum huga eru iðnaðarmenn klárasta fólkið.

Smíðin er það erfiðasta sem ég hef tekið að mér í lífinu, en umfram allt það skemmtilegasta!

Starfið er svo ótrúlega fjölbreytt og til að vera góður þarf maður að vera skarpur í huganum og með líkamann í lagi, því það krefst mikillar þekkingar, nákvæmni, einbeitingu, skipulags og handlagni að vera góður iðnaðarmaður.

Við erum sérfræðingarnir, án okkar, okkar þekkingu og færni færi samfélagið á hliðina.

Takk fyrir og vona þið njótið dagsins