Orlof
Orlof og leyfi frá störfum eru undantekningar frá þeirri meginskyldu starfsmanns að skila því verki sem hann hefur skuldbundið sig til með ráðningu sinni til starfa. Orlof er lögbundið og er um að ræða sumarorlof eða sumarfrí, sá réttur er tvíþættur anars vegar réttur til leyfis og hins vegar réttur til launa.
Tímabil
Orlof er veitt á tímabilinu frá 2. maí til 30. september á almenna markaðinum. Ávinnsla vegna þess er 1. maí til 30. apríl árið áður. Þrátt fyrir að starfsmaður hefur ekki áunnið sér orlof á launum á hann rétt á því að óska eftir orlofi án launa.
Lágmarksorlof
- Í kjarasamningi á almenna markaðinum 2024 varð breyting á orlofskaflanum:
- Frá og með 1. maí 2024 breytist orlofsávinnsla sem hér segir (orlof sem kemur til töku á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2025):
- Starfsmaður sem náð hefur 22 ára aldri og starfað hefur í 6 mánuði í sama fyrirtæki skal eiga rétt á orlofi í 25 daga og orlofslaunum sem nema 10,64%.
- Starfsmaður sem unnið hefur í 5 ár í sama fyrirtæki á rétt á orlofi í 26 virka daga og orlofslaunum sem nema 11,11%.
- Frá og með 1. maí 2025 breytist orlofsávinnsla sem hér segir (orlof sem kemur til töku á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2026):
- Starfsmaður sem unnið hefur í 5 ár í sama fyrirtæki á rétt á orlofi í 28 virka daga og orlofslaunum sem nema 12,07%.
- Frá og með 1. maí 2024 breytist orlofsávinnsla sem hér segir (orlof sem kemur til töku á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2025):
- Hjá ríki og sveitarfélögum er orlof 30 dagar hjá öllum.
Hvenær veitt
Atvinnurekandi ákveður í samráði við launþega hvenær orlof skuli veitt. Ásamt því að verða við óskum launþega um hvenær orlof skuli veitt að svo miklu leyti sem unnt er vegna starfseminnar.
Að lokinni könnun á vilja launþegans skal atvinnurekandi tilkynna, svo fljótt sem unnt er og í síðasta lagi mánuði fyrir byrjun orlofs, hvenær orlof skuli hefjast, nema sérstakar ástæður hamli.
Veikindi í orlofi
Veikist starfsmaður í orlofi telst sá tími, sem veikindum nemur, ekki til orlofs enda sanni starfsmaður með læknisvottorði að hann geti ekki notið orlofsins.
Þegar veikindi hefjast ber starfsmanni að tilkynna það á vinnustað með sannanlegum hætti, sama hvar hann er staddur í veröldinni, eins og hann væri í vinnu. Þá getur hann tekið orlofið síðar, eftir að hann hefur náð heilsu á ný, með samkomulagi við yfirmann sinn.
Réttur til launa
Hafi starfsmaður einungis unnið hluta orlofsársins á hann rétt á leyfi frá störfum m.v. við lögbundinn lámgmarksrétt en einungis hlutfallslegan rétt til orlofslauna.
Greiðsla orlofs
Greiðsla orlofs getur verið með þeim hætti að tekin er orlofsprósenta (10,17%-13,04%) af launum sem kemur til útborgunar í maí ár hvert. Jafnframt getur einstaklingur einnig samið um að halda launum sínum í orlofi þ.e. sumarorlof á mánaðarlaunum.
Orlof innifalið í launum er ólögmætt og andstætt ákvæðum kjarasamninga.
Uppgjör við starfslok
Gera skal upp áunnið orlof við starfslok.
Ávinnsla orlofs
Orlof ávinnst frá 1. maí - 30. apríl ár hvert, og áunnið orlof er tekið út m.v. ávinnslu ársins áður.
dæmi: starfsmaður byrjar að vinna 1. maí 2018 og er enn í vinnu þegar sumarorlof hefst árið 2019. Má reikna með að starfsmaður sem hefur unnið fulla vinnu á rétt á tveimur dögum fyrir hvern unninn mánuð á tímabilinu 1. maí 2018 - 30.apríl 2019 sem samsvarar 24 virkir dagar í orlof á launum.